Ouder worden

„Nothing makes one old so quickly as the ever-present thought that one is growing older” Georg Christoph Liechtenberg

Ouder worden gaat vaak ongemerkt en pas wanneer je terugkijkt op de jaren die voorbij zijn gegaan, besef je dat je nu anders in het leven staat en in een nieuwe levensfase bent beland. Deze latere levensfase wordt zo mooi omschreven als de herfst van het leven, de tweede jeugd of de gouden jaren. Hoe het verouderingsproces voor iemand verloopt is afhankelijk van genetische factoren, levensomstandigheden en levensstijl.

De Wereldgezondheidsorganistatie (WGO) onderscheidt drie stadia in het verouderingsproces, gebaseerd op een geleidelijke fysieke en mentale achteruitgang en een afname van zelfredzaamheid in de loop van de jaren:

• 60 tot 75 jaar – de jongere ouderen
• 75 tot 90 jaar – de ouderen
• vanaf 90 jaar – de langlevenden

Wat is oud?

Het verouderingsproces verloopt voor iedereen anders en wordt ook verschillend ervaren. De symptomen van het verouderen worden duidelijk zichtbaar wanneer mensen op leeftijd niet meer actief zijn of kunnen zijn, minder fit worden en de vitaliteit verliezen. Toch zijn leeftijd, ziekten en beperkingen niet altijd een doorslaggevende factor om aan te geven of iemand “oud” is. Ook de manier waarop iemand in het leven staat en hoe iemand zich voelt spelen een rol. Een groeiend aantal 65-plussers leidt een actief leven, voelt zich nog jong en omschrijft zichzelf absoluut niet als “oud”. Maar ook ouderen die ziek zijn hoeven niet per se beperkt te zijn in hun functioneren. In Nederland heeft de helft van de 65-plussers die zelfstandig wonen één of meer chronische ziekten, maar meer dan de helft daarvan voelt zich toch gezond en ervaart geen lichamelijke beperkingen. Tegenwoordig blijven ouderen steeds langer zelfstandig wonen.

Voordelen van het ouder worden

Ouder worden heeft zo zijn voordelen. Rond de leeftijd van 65 jaar is het werkzame leven voorbij en zijn de kinderen meestal uit huis. Het is een periode met minder verantwoordelijkheden en meer vrijheid, indien de gezondheid het toelaat. Veel ouderen gaan het niet “rustig aandoen”, maar beleven deze periode als een tweede jeugd. Zij benutten de mogelijkheid om te gaan reizen, storten zich op een (nieuwe) hobby of gaan studeren. Er is meer tijd voor het onderhouden van sociale contacten en om te helpen bij de verzorging van de kleinkinderen. Veel ouderen gaan vrijwilligerswerk doen.

Nadelen van het ouder worden

De keerzijde van ouder worden zijn de lichamelijke en mentale gebreken, zoals incontinentie, osteoporose, reuma en dementie. Chronische aandoeningen en acute ziekten komen vaker voor. Er kunnen allerlei beperkingen optreden door problemen met bewegen of door de zintuigen die niet meer zo goed functioneren. Het concentratievermogen vermindert en het geheugen laat het afweten. Ouderen kunnen het gevoel krijgen nutteloos te zijn en afgewezen te worden door de samenleving. Dit gaat vaak samen met eenzaamheid. Sociale veranderingen, zoals het wegvallen van partner en vrienden door ziekte en overlijden, leiden vaak tot problemen. Hierdoor neemt de zelfredzaamheid af en de behoefte aan zorg toe. Vaak dalen de inkomsten na pensionering en moeten de uitgaven worden aangepast, wat gevolgen heeft voor de kwaliteit van het leven. Ouderen hebben soms angst voor de dood. Ze kunnen verdrietig of depressief worden door de gedachte aan gemiste kansen en onvervulde dromen.

Hulp bieden aan een dierbare oudere

Meestal zijn ouderen het niet gewend om hulp in te schakelen als ze het nodig hebben. Daarom is het goed om hen hulp aan te bieden en aandacht te geven, maar doe dat wel op een respectvolle manier.

Hier volgen enkele adviezen

• Dring de hulp niet op. Een ouder persoon is geen kind en kan zelf beslissen over zijn of haar leven, dus ook beslissen of de aangeboden hulp wel of niet is gewenst.
• Ouderen hebben een doel nodig in het leven. Zorg voor activiteiten om iets te doen te hebben en het hoofd bezig te houden. Wat het beste is voor iemand, is afhankelijk van de gezondheid, lichamelijke conditie en persoonlijk behoeften.
• Ouderen moeten waardig en met respect worden behandeld. Wanneer ze verzorging nodig hebben, moeten ze (deels) hun onafhankelijkheid opgeven en kunnen vertrouwen op hun zorgverleners.
• Stel voor om oefeningen te doen. Wanneer deze met regelmaat worden uitgevoerd, zullen ze een positief effect hebben op de lichamelijke conditie en het humeur.
• Zorg bij ziekte voor medische hulp en verpleging.
• Als uw dierbare zorg nodig heeft, maar u kunt dit zelf niet verstrekken, maak dan gebruik van instanties die professionele zorg bieden of organisaties die met vrijwilligers werken.
• Urine-incontinentie treedt vaker op en wordt zwaarder naarmate mensen ouder worden. Er zijn veel absorberende producten voor incontinentie verkrijgbaar. Praat hierover met de persoon in kwestie, geef informatie en laat de mogelijkheden zien. Sleutelwoorden hierbij zijn discretie, comfort en het voorkomen van urinegeur.